بيت کوين چيست؟

بيت کوين (Bitcoin) اولين ارز ديجيتال غيرمتمرکز است که با نماد BTC يا ? شناخته مي‌شود. اين رمزارز توسط هيچ نهاد دولتي اداره نمي‌شود و تنها 21 ميليون واحد از آن وجود دارد. سايت رسمي بيت کوين Bitcoin.org است که در سال 2008 توسط ساتوشي ناکاموتو خريداري شده است. برخلاف پول‌هايي مانند ريال، دلار و يورو که امروزه در دسترس ما قرار دارند و توسط دولت‌ها ايجاد شده و حکومت‌ها بر آن نظارت دارند، ارز ديجيتال بيت کوين توسط هيچ دولتي ايجاد نشده و يک ارز ديجيتال يا ارز رمزنگاري شده است که به‌صورت غيرمتمرکز مي‌تواند توسط افراد مختلف در سرتاسر جهان مديريت شود. افرادي که در شبکه بيت کوين فعاليت مي‌کنند نيز توسط فرد يا نهاد خاصي انتخاب نمي‌شوند و تصميم براي فعاليت در اين شبکه، کاملا داوطلبانه و اختياري است.

بيت کوين به دليل نوسانات قيمتي منحصربه‌فرد و سود هنگفتي که به سرمايه‌گذاران اوليه خود داده بر سر زبان‌ها افتاده و توجه علاقه‌مندان به بازارهاي مالي را به خود جلب کرده است. اما حيف است که اطلاعات ما از اين پديده نوظهور در حد ابزاري براي کسب ثروت محدود بماند. براي اولين بار است که در تاريخ بشر  پولي خلق شده که هيچ پشتوانه سياسي ندارد و توسط نهاد مالي يا پولي دولتي راهبري نمي‌شود.

اگر بخواهيم تعريفي فني‌تر براي بيت کوين ارائه بدهيم، بايد بگوييم بيت کوين يک ارز رمزنگاري شده همتابه‌همتا است که به صورت غيرمتمرکز اداره مي‌شود و تمام سابقه آن به صورت زنجيره‌وار، بر روي دفتر کلي به نام بلاک چين ذخيره مي‌شود. مهم‌ترين و برجسته‌ترين ويژگي‌هاي بيت کوين اين موارد هستند: بيت کوين قابل سانسور نيست، امکان بيش از يک بار خرج کردن آن وجود ندارد و تراکنش‌هاي آن در هر زمان و هر مکاني قابل انجام هستند.

 بيت کوين چه کاربردي دارد؟ 

ارز ديجيتال بيت کوين دو کاربرد اساسي دارد؛ کاربرد پول و ابزاري براي انتقال ارزش، به اين صورت که افراد بتوانند با آن کالاهاي مورد نياز خود را خريداري کنند. کاربرد بعدي ابزاري مانند طلا براي ذخيره ارزش است.  افراد با خريداري آن مي‌توانند ارزش دارايي خود را حفظ کنند و از تورم در امان بمانند.

چرا انسان پول را خلق کرد؟

براي شناخت بهتر بيت کوين، نياز است که نيم‌نگاهي گذرا به سرگذشت پول بيندازيم. از زماني که انسان زندگي اجتماعي خود را آغاز کرد، براي تامين نيازهاي خود به تعامل با ساير افراد احتياج پيدا کرد. مبادله کالا به کالا يا معاملات پاياپاي اولين شکل انتقال ارزش بود.

فقدان يک ابزار واحد براي سنجش ارزش کالا و خدمات، اتلاف وقت و انرژي از جمله مشکلات اين سيستم بود، بنابراين بشر به فکر ايجاد يک راه حل براي اين معضل افتاد و مفهومي به‌عنوان پول به‌عنوان واسطه خلق شد.

پول بايد چيزي مي‌بود که نگهداري و جابه‌جايي آن آسان باشد و به راحتي فاسد نشود. پس از انتخاب انواع کالاها که چنين مشخصاتي را داشتند، انسان از سکه‌هاي فلزي به عنوان پول استفاده کرد. اين سکه‌ها عموما از فلزاتي کمياب و ارزشمند مثل طلا و نقره انتخاب مي‌شدند. اينجا زمان حکمراني امپراطوري‌هاي بزرگ در جهان است و پاي حکومت‌ها به ميان آمد. سکه‌ها نيز مشکلات خود را داشتند. براي مثال يکسان نبودن خلوص فلز به کار رفته شده يا سنگيني آن‌ها از جمله مشکلات رايج اين نوع از پول بود.

براي حل اين مساله خزانه‌هايي ايجاد شد تا افراد با ذخيره سکه‌هاي طلا يا نقره خود در آن، اعتبارنامه دريافت مي‌کردند. اين مدل را شايد بتوان اولين استفاده از پول کاغذي در تاريخ ناميد. به تدريج حکومت‌ها و دولت‌هاي قدرتمند کنترل اين خزانه و انتشار اين اسناد کاغذي را در دست گرفتند. در نتيجه به جايي رسيديم که وظيفه انتشار پول به دست دولت‌ها افتاد. اين مساله باعث مي‌شود، دولت‌ها هر زمان که بخواهند بدون وقفه پول چاپ کرده که نتيجه‌ آن در بيشتر مواقع توليد تورم و کاهش قدرت خريد مردم است. اينجا زماني است که بيت کوين وارد زندگي ما شد.

تاريخچه بيت کوين؛ اولين پول الکترونيکي غيرمتمرکز 

در روز 31 اکتبر 2008 مصادف با 10 آبان ماه 1387 مقاله‌اي با عنوان “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” به معني «بيت کوين: يک سيستم پول الکترونيکي همتا به همتا» منتشر شد. نام نويسنده اين مقاله ساتوشي ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) نوشته شده بود. کسي نمي‌داند که اين نام، اسم يک نفر است يا گروهي از دانشمندان چنين نامي را براي خود انتخاب کرده‌اند. اين مقاله که وايت پيپر بيت کوين است، تنها 9 صفحه داشت. ايده‌ اصلي اين مقاله ارائه‌ يک سيستم پرداخت مالي الکترونيکي به صورت فرد به فرد است؛ به اين معني که افراد بتوانند بدون نياز به نهاد واسطه مانند بانک‌ها يا دولت‌ها مبادله مالي داشته باشند. پس مي‌توان گفت که بيت کوين، رقيبي براي بانک‌ها است. مقاله مربوط به وايت پيپر بيت کوين را مي‌توانيد از اين لينک مشاهده کنيد.

دو مشکل در اينجا به‌وجود مي‌آيد. يک اينکه افراد چگونه به يکديگر اعتماد کنند و مورد دوم اينکه چگونه مي‌توان جلوي مفهومي را به‌نام دوبار خرج کردن (Double Spending) گرفت؟ در دوبار خرج کردن که يک نوع حمله است، يک فرد ممکن است يک مبلغ را براي دو نفر بفرستد و از اين روش سوءاستفاده کند.

بيشتر بخوانيد:آموزش تريد ارز ديجيتال

ساتوشي مشکل اول را از طريق امضاي ديجيتال حل کرد. او با توضيح درباره اينکه در تبادلات شبکه بيت کوين از فناوري بلاکچين استفاده مي‌شود و در اين فناوري توابع رمزنگاري به‌کار گرفته مي‌شوند، براي تغيير و حمله به آن به دستگاه‌هاي قدرتمند (از نظر توان محاسباتي)‌ نياز است و تغيير در آن‌ها به اين راحتي صورت نخواهد گرفت، مشکل دوم را حل کرد. 

 خالق بيت کوين کيست؟ 

يکي از جنجالي‌ترين مباحث از ابتداي معرفي بيت کوين تاکنون، هويت خالق يا خالقان اين سيستم مالي جديد است. ساتوشي ناکاماتو (Satoshi Nakamoto) نام مستعاري است که فرد يا افرادي که بيت کوين را به‌وجود آورده‌اند، براي خود انتخاب کرده‌اند. ساتوشي ناکاموتو کار بر روي کدهاي شبکه بلاک چين بيت کوين را از سال 2007 آغاز کرد. در 18 آگوست سال 2008 يا 28 مرداد 1387 او يک وبسايت به نشاني www.Bitcoin.org را خريداري کرد و در نهايت در تاريخ 31 اکتبر 2008 يا 10 آبان 1387 مقاله بيت کوين را منتشر کرد. او در هيچ يک از فعاليت‌هاي خود اطلاعاتي از خود منتشر نکرده بود و کسي از هويت واقعي او خبر نداشت.

پشتوانه بيت کوين چيست؟

پشتوانه ارزهاي فيات (ريال، دلار، يورو) معمولا دولت و قدرت اقتصادي آن کشور است؛ اما تکليف بيت کوين با توجه به غيرمتمرکز بودنش چه مي‌شود؟ به‌طور کلي چيزي که اولين رمزارز معتبر دنيا را ارزشمند مي‌کند، استقبال مردم از تکنولوژي آن، به رسميت شناختن آن و استفاده از آن براي اهداف مختلف است. براي درک بهتر اين مطلب مثالي مي‌زنيم:

فرض کنيد تمامي مردم جهان عدس را به عنوان يک واحد پول بپذيرند و به عنوان مثال براي خريدهايشان عدس مبادله کنند. با اين منوال عدس ارزشمند مي‌شود در حالي که دولت‌ها عدس را توزيع و کنترل نمي‌کنند و عدس پشتوانه‌اي ندارد. شايد خود عدس به خودي خود ارزش چنداني نداشته باشد؛ اما بنا بر دلايلي، مردم آن را به عنوان يک نوع پول پذيرفته‌اند و در معاملاتشان از آن استفاده مي‌کنند و حتي ممکن است برخي به اين اميد که عدس شايع‌تر و ارزشمندتر مي‌شود، به منظور سرمايه‌گذاري براي آينده عدس نگهداري کنند.

البته مسلم است که داستان بيت کوين و عدس تفاوت بسيار زيادي دارد و دلايلي که باعث پذيرش بيت کوين توسط مردم شده‌اند، دلايل بسيار محکم و مهمي هستند.

تقابل دولت‌ها با بيت کوين

قانون‌گذاري بيت کوين و به طور کلي بازار ارزهاي ديجيتال، يکي از جنجالي‌ترين مسائلي است که اين حوزه با آن دست‌وپنجه نرم مي‌کند. احتمالا اين سوال برايتان پيش آمده که اگر بيت کوين ساختار اقتصادي فعلي را به چالش کشيده، آيا بيت کوين قانوني است و دولت‌ها تا چه اندازه بر روي اين ارز ديجيتال محبوب کنترل دارند و اصلا آيا دولت‌ها مي‌توانند بيت کوين را محدود کنند. 

کشورها رويکردهاي متفاوتي نسبت به اين موضوع دارند و هر کدام قوانين خاص خود را براي فعاليت‌هاي مربوط به اين حوزه وضع کرده‌اند. بعضي دولت‌ها نيز ترجيح داده‌اند فعلا به قانون‌گذاري اين حوزه ورود نکنند؛ يعني آموزش خريد و فروش ارز ديجيتال در بعضي کشورها هنوز تحت هيچ قانون خاصي نيست. عدم قانون‌گذاري مشخص براي بيت کوين، نشان‌دهنده غيرقانوني بودن آن نيست. آخرين وضعيت قانون‌گذاري در حوزه کريپتوکارنسي را مي‌توانيد از اين لينک مطالعه کنيد. دولت‌ها تنها مي‌توانند بر شرکت‌ها و صرافي‌هاي متمرکز که در آن کشورها مشغول به فعاليت هستند، قانون‌گذاري کنند و حساب افراد را از طريق صرافي‌ها رصد کنند.

در نتيجه مي‌توان دولت‌ها را بزرگ‌ترين رقيب و دشمن بيت کوين معرفي کرد؛ زيرا بيت کوين اولين سيستم مالي است که تحت نظارت هيچ نهادي نيست و هويت کاربران آن تا حدي ناشناس است. مورد دوم از اين جهت باعث نگراني دولت‌ها است، زيرا ممکن است از اين طريق فرار ماليات، پولشويي، استفاده در فعاليت‌هاي غيرقانوني مثل توزيع مواد مخدر، اسلحه، قاچاق انسان و امثالهم بيشتر شود. البته اين قضيه نگراني کاميونيتي کريپتو و بيت کوين را نيز به همراه دارد.

بلاک چين بيت کوين چيست؟

بلاکچين ابزاري براي ذخيره اطلاعات به صورت به‌ هم پيوسته و زنجيره‌وار است. اين اطلاعات در دفتر کل (Ledger) آن شبکه ذخيره مي‌شود. اين دفتر کل يا Ledger مي‌تواند عمومي باشد و تمام افراد به طور يکسان به آن دسترسي داشته باشند. از آنجايي که بيت کوين يک دارايي با ارزش است و ماهيت آن به گونه‌اي است که توسط تمام افراد حاضر در شبکه اداره مي‌شود، بايد محلي براي ذخيره کردن تمام تراکنش‌ها داشته باشد. اگر قرار است پاي بانکي براي ذخيره کردن بيت کوين در ميان نباشد، تراکنش‌هاي آن بايد در محلي امن و مطمئن ذخيره شوند. ساتوشي ناکاموتو از فناوري بلاک چين براي ذخيره تراکنش‌هاي بيت کوين استفاده کرد.

کل شبکه بيت کوين از فناوري بلاکچين استفاده کرده و به اين فناوري وابسته است. تمام تراکنش‌هايي که در شبکه بيت کوين تاييد مي‌شوند، در بلاک چين بيت کوين ذخيره مي‌شوند. اين شبکه توسط بازيگراني که به آنها نود (Node) يا گره گفته مي‌شود، کنترل مي‌شود. هر Full Node (نود اصلي شبکه که اختيار تمام دارد) در شبکه بيت کوين، به طور مستقل لجر بيتکوين را ذخيره مي‌کند. زماني که چند نود مستقل يک نسخه واحد از بلاک چين را ذخيره کنند، اعتماد به اطلاعات ذخيره شده در اين شبکه افزايش مي‌يابد. 

بلاک چين بيت کوين چطور کار مي‌کند؟

اگر شخصي بخواهد تراکنشي در شبکه بيت کوين داشته باشد، درخواست تراکنشش براي تمام اعضاي  شبکه ارسال مي‌شود. اعضاي شبکه با بررسي سابقه متوجه مي‌شوند که او موجودي کافي براي انجام اين تراکنش را دارد يا نه و در نهايت تراکنش او را معتبر يا غير معتبر در نظر مي‌گيرند. اگر تراکنشي معتبر باشد، منتظر تاييد اعضاي شبکه مي‌ماند. يکي از اجزاي مهم بلاکچين بيت کوين، هدر هر بلاک است. اين جز از بلاک داراي اطلاعات مهمي است که در ادامه به آن اشاره مي‌کنيم.

مفهوم Block Header در بيت کوين چيست؟

در شبکه بلاکچين، هر بلاک با استفاده از هش Header Block آن بلاک شناخته مي‌شود. در هدر بلاک شش داده ذخيره مي‌شود. لازم به ذکر است که هدر هر بلاک 80 بايت از حجم 1 مگابايتي شبکه بيت کوين را اشغال مي‌کند. در هر هدر بلاک شبکه بيت کوين اطلاعات زير ذخيره مي‌شود:

• نسخه بيت کوين: ورژن يا Version بيت کوين به نسخه نرم‌افزار بيت کويني اشاره دارد که ماينر از آن استفاده کرده است. اين بخش 4 بايت حجم دارد.
• Previous block hash: هدر بلاک قبلي با استفاده از تابع رمزنگاري بيت کوين هش شده (به فرم رمزنگاري درآمده) و در بلاک بعدي ذخيره مي‌شود. اين بخش 32 بايت حجم دارد.
• Merkle Root: ساتوشي براي تامين امنيت تراکنش‌ها از يک ساختار درختي براي هش کردن تراکنش‌ها استفاده کرده است. اين ساختار درختي را Merkle Tree مي‌گوييم.اين بخش 32 بايت حجم دارد. تصوير زير اين مورد را نشان مي‌دهد: